Πήγα σε Μάθημα Αυτοάμυνας και Είδα τον Χειρότερο Εφιάλτη μου να Ζωντανεύει

«Ξέρεις γιατί ξεκίνησα αυτοάμυνα; Γιατί φοβόμουν για τη ζωή μου. Υπήρχε ένα άτομο που καλούσε διαδικτυακά κόσμο να με σπάσουν στο ξύλο. Είχα φτάσει στο σημείο να φοβάμαι να κυκλοφορήσω, έβαλα μέχρι και κουμπί πανικού στο σπίτι μου», θα μου πει η Ρένα, μια γυναίκα γύρω στα 40, χωρίς να τη ρωτήσω, κάποια στιγμή προς το τέλος του μαθήματος αυτοάμυνας που παρακολουθήσαμε μαζί. «Σήμερα νιώθω ότι μπορώ να ανταπεξέλθω, αν μου τύχει κάτι, ότι μπορώ να εκφραστώ και να υπερασπιστώ τον εαυτό μου».

Εκείνο το απόγευμα στο μάθημα ‘’Stay Away’’, ένα εξειδικευμένο πρόγραμμα γυναικείας αυτοάμυνας της IKMF (Διεθνής Ομοσπονδία Krav Maga), θα ακούγαμε και άλλες προσωπικές ιστορίες που οδήγησαν τις γυναίκες να θέλουν οπωσδήποτε να αισθανθούν πιο δυνατές και έτοιμες να αντιμετωπίσουν κάθε πιθανό κίνδυνο. Ας πάρουμε όμως τη μέρα που περάσαμε μαζί τους από την αρχή.

Videos by VICE

Δυνατός απογευματινός ήλιος, πηγμένοι δρόμοι κι εμείς φτάνουμε σε μια σχολή πολεμικών τεχνών στα βόρεια. Μερικές από τις γυναίκες που μαζί τους θα δοκιμάσουμε τεχνικές αυτοάμυνας και υποθετικά σενάρια επίθεσης στον δρόμο και παρενόχλησης (και σε οικείο περιβάλλον), κάθονται έξω από τη σχολή στον ήλιο και μιλάνε.

ΣΤΑ ΔΕΞΙΑ Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΡΙΑ KRAV MAGA, ΒΑΝΕΣΣΑ ΚΟΥΣΤΑ.

Αφού γίνονται οι πρώτες συστάσεις, μπαίνουμε στην αίθουσα του ισογείου, στο κέντρο της οποίας βρίσκεται το ρινγκ και ανεβαίνουμε τις σκάλες. Σε μια μεγάλη, φωτεινή αίθουσα με καθρέφτες παίρνουμε τη θέση μας στον χώρο, όσο η Βανέσσα Κούστα, έμπειρη εκπαιδεύτρια Krav Maga μού λέει περισσότερα για το τι σημαίνει το ‘’Stay Away’’:

«Το πρόγραμμα εστιάζει στη γυναίκεια αυτοάμυνα ενάντια στη σεξουαλική παρενόχληση και κακοποίηση των γυναικών. Πάνω από 85.000 γυναίκες στον κόσμο το έχουν παρακολουθήσει», αναφέρει και συνεχίζει λέγοντας ότι «οι γυναίκες αυτές έμαθαν πρώτα απ’ όλα να ακούνε και να εμπιστεύονται το ένστικτο τους, να αναγνωρίζουν τους οιωνούς των επικίνδυνων περιστατικών, και τελικά να υπερασπίζουν τον εαυτό τους, όταν όλα τα άλλα αποτύχουν», καταλήγει η Βανέσσα. Μια φράση της Ρένας που εκπαιδεύεται στο “Stay Away” μού έχει μείνει ακόμα στο μυαλό: «Στην αυτοάμυνα το μετάλλιο είναι η ζωή σου».

«Τι θα έκανες αν ήσουν σε έναν δρόμο με κόσμο ή στην αποβάθρα του μετρό και αντιλαμβανόσουν ότι ένας άντρας σε ακολουθεί;» μας ρωτάει η Βανέσσα και αμέσως σε ζευγάρια αναπαριστούμε αυτό το δυστυχώς πολύ πιθανό σενάριο στη ζωή μιας γυναίκας.

Η εκπαιδεύτρια μάς μαθαίνει πώς να βάλουμε τα όριά μας και να εκφράσουμε τη δυσαρέσκειά μας, με δυνατή φωνή και επιθετική γλώσσα σώματος (το χέρι μας τού βάζει stop), που δείχνει στον άλλον ξεκάθαρα ότι έχουμε καταλάβει τι κάνει και ότι πρέπει να το σταματήσει τώρα. Φωνάζουμε «μείνε μακριά». Η δυνατή και σταθερή φωνή πιθανόν να τον τρέψει σε φυγή, αν είμαστε τυχερές και υπάρχει κόσμος τριγύρω.

«Στο μάθημα, οι γυναίκες διδάσκονται να ακούν το ένστικτο τους, να λένε “ΟΧΙ” και να αντιδρούν με βάση την διαίσθησή τους, σε καταστάσεις οπού νιώσουν κάποιο κίνδυνο. Μαθαίνουν να αντιδρούν με ξεκάθαρη δυνατή φωνή, και στην περίπτωση που αυτό δεν πετύχει, με κατάλληλες τεχνικές έτσι ώστε να απωθήσουν τον επιτιθέμενο, να τρέξουν σε ασφαλές σημείο και έτσι να σώσουν τη ζωή τους».

Όταν η Βανέσσα βάζει τις μαθήτριές της να συμπεριφερθούν όπως νομίζουν εκείνες, πριν τους πει τι θα ήταν καλύτερο να κάνουν στο συγκεκριμένο σενάριο, εκείνες είτε αντιδρούν ήπια, λέγοντας σε «παρακαλώ, μη με ακολουθείς» ή «άσε με» κ.λπ. με χαλαρή φωνή, είτε αντιδρούν πολύ βίαια και αρχίζουν να χτυπάνε χωρίς λόγο, βρίσκοντας φυσικά τον μπελά τους.

«Οι γυναίκες πρέπει να μάθουμε να πηγαίνουμε κόντρα σε ό,τι μας έχουνε μάθει», λέει η εκπαιδεύτρια απευθυνόμενη σε όλες μας. «Πρέπει και να μιλάμε και να φωνάζουμε, όταν χρειάζεται και φυσικά να λέμε ξεκάθαρα “όχι”. Από μικρές μας έχουν γαλουχήσει να μην ενοχλούμε, να είμαστε διακριτικές, να μην φωνάζουμε και να είμαστε πολύ ήπιων τόνων». Κεφάλια κουνιούνται καταφατικά κι ένα δυνατό «ναι» αντηχεί στην αίθουσα.

Ένας εξωτερικός παρατηρητής μπορεί να δει πώς από μάθημα σε μάθημα γυναίκες από 25 μέχρι 60 χρονών «ξεμαθαίνουν» συμπεριφορές που επί πάρα πολλές δεκαετίες θεωρούνταν φυσικές και για αυτό ήταν από καταπιεστικές έως και επικίνδυνες.

«Το πρόγραμμα σου διδάσκει μια ολόκληρη νοοτροπία. Σου μαθαίνει πώς να μένεις ψύχραιμη για να μπορείς να αναγνωρίσεις την κάθε συνθήκη ως αυτή που είναι», λέει η Βένια, μια γυναίκα που εύκολα καταλαβαίνει κανείς ότι έχει πια αποφασίσει να προστατεύσει όπως και όσο μπορεί τον εαυτό της. Η ίδια το έμαθε με τον δύσκολο τρόπο:

«Άνδρας του περιβάλλοντός μου, μου επιτέθηκε μέσα στο σπίτι μου, με έπιασε απ΄ τα μαλλιά και προσπάθησε να με σύρει στο πάτωμα. Τον δάγκωσα στο αυτί για να ξεφύγω. Δίστασα να του κάνω καταγγελία και πρόλαβε να με καταγγείλει εκείνος. Κατέληξα στο αστυνομικό τμήμα και παρά λίγο να περάσω στο κρατητήριο ένα ολόκληρο Σαββατοκύριακο, εγώ που αμύνθηκα για να σωθώ».

Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΡΙΑ KRAV MAGA KAI ”STAY AWAY” ΒΑΝΕΣΣΑ ΚΟΥΣΤΑ

Απίστευτο και τόσο αναμενόμενο ταυτόχρονα αν σκεφτεί κανείς πώς αντιμετωπίζονται τα θύματα έμφυλης βίας. Η Βανέσσα επεμβαίνει και τονίζει για άλλη μια φορά στις εκπαιδευόμενες ότι ακόμα κι αν δεν έχουν την ψυχική αντοχή να κάνουν αμέσως καταγγελία, πρέπει να ενημερώσουν κατευθείαν ένα κοντινό τους πρόσωπο, να ξέρει και κάποιος άλλος τι τους συνέβη.

«Το πρόγραμμα σε βοηθάει να βρεις έναν τρόπο να ξεφύγεις, να μην κακοποιηθείς, να μην βασανιστείς, να μην σκοτωθείς. Σε μια επίθεση όλα μπορεί να συμβούν», μου λέει η Βένια.

Χωριζόμαστε ξανά σε ζευγάρια. Μαθαίνουμε τα βασικά χτυπήματα με χέρια και πόδια. Η εκπαιδεύτρια μάς λέει ότι στην αυτοάμυνα, επειδή αυτό που διακυβεύεται είναι η ζωή σου, ξεχνάς ό,τι ισχύει στις πολεμικές τέχνες. Χτυπάς τον άλλον στα σημεία που γενικά απαγορεύεται από τους κανονισμούς, όπως στα γεννητικά όργανα και τη μύτη.

Η εκπαιδεύτρια φεύγει και γυρίζει με πλαστικά μαχαίρια που θυμίζουν ανησυχητικά πολύ αληθινά. Οι πιο έμπειρες εκπαιδευόμενες, αμέσως, μπαίνουν στο κλίμα. Ο χειρότερος εφιάλτης μου παίζεται ζωντανά μπροστά μου. Η υποθετική κατάσταση στην οποία καλούμαστε να αντιδράσουμε έχει ως εξής: ο δράστης κρατάει μαχαίρι και μας έχει ακινητοποιήσει στον τοίχο.

Έχει φέρει το μαχαίρι δίπλα στο πρόσωπό μας και προσπαθεί να μας γδύσει. Αναπαριστούμε τη σκηνή στο πλαίσιο του μαθήματος, σε απόλυτα ασφαλές περιβάλλον. Δεν υπάρχει κίνδυνος στ’ αλήθεια. Αυτό επαναλαμβάνω στον εαυτό μου όταν για πρώτη φορά στη ζωή μου, βρίσκομαι με την πλάτη στον τοίχο και το «μαχαίρι» ακουμπάει το πρόσωπό μου.

Όμως, ο φόβος που νιώθω και ο κρύος ιδρώτας που με λούζει είναι απόλυτα πραγματικοί. Η εκπαιδεύτρια μάς μαθαίνει πώς θα μπορούσαμε να πιάσουμε αποτελεσματικά τον καρπό του άνδρα και με τα δύο χέρια, απομακρύνοντας το μαχαίρι από το πρόσωπό μας, πριν τον κλοτσήσουμε αρκετές φορές, ανάμεσα στα πόδια και τραπούμε σε φυγή.

Δεν μπορώ να μην σκεφτώ ότι μια τέτοιου είδους αντίδραση θα μπορούσε να εξελιχθεί και πολύ άσχημα για τη γυναίκα αλλά σίγουρα είναι καλό να έχεις στο «οπλοστάσιό» σου κινήσεις που μπορεί να σου σώσουν τη ζωή. «Δημοσιοποιούνται συνεχώς συμβάντα ψυχολογικής και σωματικής κακοποίησης. Έχω προτρέψει την ανιψιά μου αλλά και τον γιο μου να κάνουν αυτοάμυνα», θα μου πει η Βένια και η μικρότερη της παρέας, η Άννα-Μαρία θα συμπληρώσει:

«Οι γυναίκες δεν είμαστε ασφαλείς, πρέπει να είμαστε σε ετοιμότητα. Το “Stay Away” μου έχει δώσει μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Είναι πολύ βασικό το ότι είμαι πιο ήρεμη, όταν κυκλοφορώ μόνη μου στον δρόμο». Η Εύα, 60 ετών, εξομολογείται ότι αν είχε παρακολουθήσει μαθήματα αυτοάμυνας στο παρελθόν, θα είχε υπερασπιστεί πολύ διαφορετικά τον εαυτό της, όταν είχε δεχτεί μια επίθεση για την οποία δεν θέλει να πει περισσότερα. «Δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτή την αίσθηση της παράλυσης από φόβο, όσα χρόνια κι αν περάσουν», λέει.

Επιστρέφουμε στο μάθημα και αναπαριστούμε κι άλλα σενάρια επιθέσεων που μπορεί να δεχτεί μια γυναίκα. Αν ένας άνδρας σάς τραβούσε από το χέρι με τη βία για να σας οδηγήσει σε ένα απόμερο μέρος, τι θα κάνατε; Η εκπαιδεύτρια μάς λέει ότι η πιο αποτελεσματική κίνηση θα ήταν να του δαγκώσετε το χέρι, για να χαλαρώσει τη λαβή του και να μπορέσετε να ξεφύγετε.

Σίγουρα, δεν θα ήταν το πρώτο πράγμα που θα σκεφτόμασταν να κάνουμε, αν δεν το είχαμε διδαχθεί. Το ‘’Stay Away’’ σού δίνει την ψυχραιμία και τον αυτοέλεγχο να δράσεις σε κλάσματα του δευτερολέπτου με τρόπο που θα σου εξασφαλίσει περισσότερο χρόνο και μεγαλύτερες πιθανότητες να ξεφύγεις. Όμως, οι επιθέσεις που μπορεί να βιώσει μια γυναίκα είναι πολλών ειδών, δεν μιλάμε μόνο για την περίπτωση της ξαφνικής επίθεσης στον δρόμο.

Πολλές φορές, είναι πολύ οικείο το περιβάλλον, στο οποίο μια γυναίκα μπορεί να πέσει θύμα παρενόχλησης, στη δουλειά της για παράδειγμα. «Υπάρχουν περιπτώσεις όπου επιλέγουμε πιο ήπιες τεχνικές», μου λέει η Βανέσσα. Χωρίς τη χρήση βίας, η γυναίκα μαθαίνει πώς μπορεί να θέσει ξεκάθαρα τα όριά της και να βάλει τέλος σε μια παρενοχλητική συμπεριφορά.

Στο τέλος του μαθήματος, καθόμαστε σε ένα κύκλο και η εκπαιδεύτρια μιλάει για την ανάγκη να εκφράζουμε λεκτικά την άρνησή μας με το πρώτο ανεπιθύμητο άγγιγμα. Αν δεν πούμε «όχι», δίνουμε στον άλλον το περιθώριο να αγνοήσει τη γλώσσα του σώματος και να παραστήσει ότι δεν καταλαβαίνει.

Η εκπαιδεύτρια μαζί με τη Βένια αναπαριστούν ένα οικείο σενάριο, όπου ας πούμε είμαστε στο γήπεδο μαζί με έναν φίλο μας, ο οποίος δήθεν αθώα μάς αγγίζει στο πόδι. Το να μην πεις τίποτα και να σηκωθείς να πας στο κυλικείο επειδή θέλεις να απομακρυνθείς από τον χώρο, όπως μας λέει η Βανέσσα, δεν αρκεί. Πρέπει να του πεις ξεκάθαρα να σταματήσει, αλλιώς εκείνος μπορεί να εκμεταλλευτεί την ασάφεια.

«Νιώθω ότι τώρα πια μπορώ να εκφραστώ, λέει προς όλες η Ρένα. «Δεν είναι μόνο οι τεχνικές αυτοάμυνας. Αισθάνομαι ότι μπορώ να ανταπεξέλθω σε όλες τις περιστάσεις», καταλήγει και σιγά-σιγά αυτό το εισαγωγικό μάθημα στο πρόγραμμα “Stay Away’’ και την αυτοάμυνα ολοκληρώνεται.

Η ΒΕΝΙΑ, ΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΕΣ ΣΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ”STAY AWAY”

Κρατάω το κλίμα αλληλεγγύης που έχουν μεταξύ τους εκπαιδευόμενες και εκπαιδεύτρια και τα λόγια των γυναικών που θεώρησαν ότι ήταν επιτακτική ανάγκη για εκείνες να μάθουν αυτοάμυνα: «Είναι τρομερά σημαντικό να μπορείς να απεγκλωβιστείς από ένα περιστατικό που θα μπορούσε να σε σημαδεύσει για όλη σου τη ζωή».

*Tα μαθήματα Stay Away γίνονται στο ‘‘Askitis Academy’’, Παπαναστασίου 16 στο Μαρούσι και η Βανέσσα Κούστα είναι επίσης εκπαιδεύτρια Krav Maga στη σχολή ‘‘Survival Mode’’, Τατοΐου 162 στη Νέα Ερυθραία