Επιζήσασες Βιασμού Εξηγούν Γιατί Δεν Έκαναν Καταγγελία – Το #MeToo Πίσω Από τα Φώτα

Η Δανάη έκανε καταγγελία. «Κανονικά», δυστυχώς, δεν θα κατήγγειλε το περιστατικό. Όπως δεν το είχαν καταγγείλει και οι άλλες τρεις κοπέλες που ο 22χρονος της Νέας Σμύρνης είχε παρενοχλήσει σεξουαλικά. Επειδή αυτά συμβαίνουν, διότι «αυτή είναι η πραγματικότητα της γυναίκας», όπως μου είπε μια 33χρονη κοπέλα, θύμα ή επιζήσασα –όπως λέγεται τα τελευταία χρόνια- σεξουαλικής επίθεσης. Έφτασε αρκετές φορές πολύ κοντά στο να καταγγείλει το περιστατικό, όμως δεν το έκανε ποτέ. Ήταν πεπεισμένη ότι δεν θα έβγαζε πουθενά.

Η Δανάη έκανε καταγγελία, αλλά δεν μπορώ να μη σκεφτώ τον τεράστιο αριθμό γυναικών που δεν προχώρησε ποτέ σε αυτό το βήμα και ούτε θα το κάνει.

Γιατί δεν έκανα καταγγελία

• Επειδή ζω σε μικρή πόλη.
• Επειδή για πολλά χρόνια ήμουν σίγουρη πως φταίω.
• Επειδή είμαστε σε σχέση και κανείς δεν πιστεύει ότι αυτά γίνονται σε σχέσεις.
• Επειδή δεν πάλεψα αρκετά δυνατά να τον απωθήσω.
• Επειδή δεν είχα υποστήριξη από το οικογενειακό μου περιβάλλον.
• Επειδή κανείς δεν θα με πίστευε.
• Επειδή ήμουν 14 χρονών.
• Επειδή δεν ήθελα να πιστέψω τι συνέβη.
• Επειδή ντρεπόμουν και δεν ήθελα να το μάθει κανείς.
• Επειδή φοβάμαι τη λύπηση και την αμφιβολία.

Αυτοί είναι μόνο κάποιοι από τους λόγους που έφτασαν στη σελίδα «Γιατί Δεν Έκανα Καταγγελία» στο Facebook. Τη σελίδα αυτή την ξεκίνησα τον Ιανουάριο του 2021, μετά την καταγγελία της Σοφίας Μπεκατώρου ότι βιάστηκε 23 χρόνια πριν.

Ένιωθα ότι υπάρχουν τόσες πολλές ιστορίες σεξουαλικής κακοποίησης που πρέπει να ειπωθούν, κόσμος που βράζει για να ακουστεί. Εμείς έπρεπε να σωπάσουμε και να ακούσουμε επιτέλους προσεκτικά. Όλες αυτές οι γυναίκες χρειάζονταν να επικοινωνήσουν την ιστορία τους, να τη βάλουν στο μπουκάλι και να τη ρίξουν στη «θάλασσα» του Διαδικτύου, επιδιώκοντας με αυτόν τον τρόπο να τη ξορκίσουν, να της αφαιρέσουν κάτι από τη δύναμή της. Όλες όσες επικοινώνησαν μαζί μου, μου είπαν ξανά και ξανά ότι θέλουν η ιστορία τους να δημοσιευτεί ανώνυμα.

Ελπίζω πραγματικά ότι οι λόγοι που κάποιος νιώθει ότι δεν μπορεί να κάνει καταγγελία να είναι μια αποστομωτική απάντηση στην ερώτηση που έπαιξε πολύ, κατά το πρώτο κύμα του ελληνικού #MeToo – «γιατί τώρα»;

Η σιωπή σε αριθμούς

Οι έρευνες δείχνουν πόσο δύσκολο είναι για τα θύματα έμφυλης βίας να ακολουθήσουν τη νομική οδό. Μόλις το 4% των γυναικών που υπέστησαν σοβαρό περιστατικό σεξουαλικής παρενόχλησης το κατήγγειλαν στην αστυνομία, σύμφωνα με τη μεγαλύτερη δημοσκοπική έρευνα που έχει διεξαχθεί παγκοσμίως, για τη βία κατά των γυναικών από τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το 2014 με τη συμμετοχή πάνω από 42.000 γυναικών, ηλικίας από 18 έως 74 ετών, από 28 κράτη μέλη της Ε.Ε.

• Το 35 % αποσιώπησαν το περιστατικό και δεν μίλησαν σε κανέναν για αυτό.
• Το 28% μίλησαν σε φίλη.
• Το 24% μίλησαν σε μέλος της οικογένειάς τους ή σε συγγενή.
• Το 14% ενημέρωσαν τον σύντροφό τους.
• Το 4% το κατήγγειλαν στην αστυνομία.
• Λιγότερο από 1 % συμβουλεύτηκαν δικηγόρο, οργάνωση υποστήριξης θυμάτων ή εκπρόσωπο συνδικαλιστικής οργάνωσης.

Μία στις 20 γυναίκες στην Ε.Ε. έχει πέσει θύμα βιασμού

Δυστυχώς, υπάρχουν κι άλλα αποκαρδιωτικά ευρήματα της έρευνας, τα οποία δεν αποτυπώνονται στον αριθμό καταγγελιών που τελικά φτάνουν στην αστυνομία:

• Μία στις 20 γυναίκες έχει πέσει θύμα βιασμού.
• Το 45% των γυναικών στην Ε.Ε. έχουν βιώσει σεξουαλική παρενόχληση.
• Μία στις πέντε γυναίκες έχει υποστεί σωματική και/ή σεξουαλική βία από νυν ή τέως σύντροφο.
• Μία στις δέκα γυναίκες βίωσε κάποια μορφή σεξουαλικής βίας από ενήλικα πριν συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας της.
• Εκτιμάται ότι 24 έως 39 εκατομμύρια γυναίκες (13 έως 21 %) στην Ε.Ε. έχουν πέσει θύμα σεξουαλικής παρενόχλησης, μόνο κατά τους 12  μήνες που προηγήθηκαν της έρευνας.

Ωστόσο, μόλις το 14 % των γυναικών κατήγγειλαν στην αστυνομία το πιο σοβαρό περιστατικό βίας από στενό σύντροφο, ενώ το 13 % κατήγγειλαν στην αστυνομία το πιο σοβαρό περιστατικό βίας από άλλο άτομο.

---

VICE Video: Η Βία στις Σχέσεις

---

Το #MeToo αφού έσβησαν τα φώτα

Ελπίζει κανείς ότι κινήματα όπως το #MeToo σε Αμερική, Ευρώπη και πολύ πρόσφατα στην Ελλάδα πυκνώνουν τον χρόνο και σαρωτικές αλλαγές που θα χρειάζονταν δεκαετίες, μπορούν να επιτευχθούν σε πολύ μικρότερο διάστημα. Οι γυναίκες έχουν αρχίσει να μιλάνε, όπως και όπου νιώθουν ότι θα ακουστούν, σε φεμινιστικές ομάδας στα κοινωνικά δίκτυα, στο περιβάλλον τους, σε γυναικείες οργανώσεις.

Μένει να δούμε τα αποτελέσματα της επόμενης μεγάλης έρευνας για τη σεξουαλική βία, μετά την άνοδο του #MeToo στην Ελλάδα, που αυτή τη στιγμή, βέβαια, φαίνεται ότι βρίσκεται σε τέλμα. Η σεξουαλική κακοποίηση είναι ριζωμένη σε κάθε πτυχή της ζωής και διαπερνά όλους τους επαγγελματικούς χώρους. Δεν είναι πληγή μόνο του αθλητισμού και του θεάτρου, όπως επιχειρήθηκε να παρουσιαστεί από ορισμένους.

Για να γράψω αυτό το άρθρο, επικοινώνησα ξανά με τρεις από τις γυναίκες που είχαν μοιραστεί την ιστορία τους στη σελίδα «Γιατί Δεν Έκανα Καταγγελία», οι οποίες μου μίλησαν για τον βιασμό που υπέστησαν από άνδρες του περιβάλλοντός τους και για τους λόγους  που τους ήταν αδύνατο να κινηθούν νομικά. Κι αυτό δεν είναι σε καμία περίπτωση ένα προσωπικό ζήτημα θάρρους ή αποφασιστικότητας, είναι κοινωνικό και πολιτικό το θέμα.   

Πώς να μην ντρέπεσαι και να μη φοβάσαι, όταν σε μεγαλώνουν με τόσες ενοχές;

Η Σοφία* έπεσε θύμα βιασμού κατ’ εξακολούθηση, όταν ήταν ανήλικη από 27χρονο άνδρα.

 «Ήμουν 14 ετών, τώρα είμαι 23. Ο ξάδερφος ενός πολύ καλού μου φίλου με φλέρταρε. Ήταν 27 – εμένα μου είχε πει ότι ήταν 23. Μια μέρα πρότεινε να με πάει βόλτα με το αυτοκίνητο και μετά θα πηγαίναμε στα παιδιά. Ήμασταν όλοι 14 και 15, εκτός από εκείνον. Στο αμάξι λοιπόν με φίλησε, δεν το σταμάτησα, κατάλαβα πως ήθελε να προχωρήσουμε και του είπα “όχι”, του είπα “δεν θέλω, δεν έχω ξανακάνει κάτι και δεν θέλω”. Μου απάντησε “εντάξει”, όμως μετά από λίγο ανέβηκε πάνω μου, μου κράτησε τα χέρια πίσω από την πλάτη και με φιλούσε για να μην ακούγονται οι φωνές μου. Με βίασε, όλο μου το σώμα πονούσε. Το αυτοκίνητο ήταν παρκαρισμένο έξω από την είσοδο ενός γηπέδου, στις κερκίδες μέσα ήταν οι φίλοι μου. Πήγαμε να τους βρούμε, εγώ έτρεμα, θολωμένη και φοβισμένη, δεν είχα καταλάβει τι είχε συμβεί.

»Οι επόμενες μέρες είναι θολές, οι φίλοι μου ήξεραν όλοι ποιος είναι και τι κάνει, κανείς δεν με προειδοποίησε πριν μείνω μόνη μαζί του. Τις επόμενες μέρες επιδίωξε ξανά να με απομακρύνει από την παρέα μου και να πάμε κάπου οι δυο μας. Δεν είχα μιλήσει σε κανέναν και φοβόμουν. Ήμουν 14 ετών, δεν μπορούσα να αντιδράσω. Το ξαναέκανε, με ξαναβίασε, δεν θυμάμαι λεπτομέρειες, θυμάμαι να νιώθω βρόμικη, να ντρέπομαι, να φοβάμαι. Θυμάμαι να κοιτάω τους φίλους μου όταν με έπαιρνε από την παρέα, ελπίζοντας να με βοηθήσουν. Κανείς δεν κατάλαβε ή δεν ήθελε να καταλάβει.

»Μετά έφυγα, έκανα ένα ταξίδι με μια οργάνωση για παιδιά της ηλικίας μου. Προσπαθούσα να τον αποφύγω και δεν είχα το κινητό μου μαζί. Όταν γύρισα, άρχισε τα τηλέφωνα και τα μηνύματα, τον μπλόκαρα από παντού, αλλά αυτός εμφανιζόταν στα μέρη που πηγαίναμε με τα παιδιά από το σχολείο. Μέχρι και πέντε χρόνια μετά εκείνος άνοιγε καινούριο προφίλ και μου έστελνε. Στα 20 μου πήρα το τελευταίο μήνυμα από εκείνον, στο οποίο με μεγάλο θράσος αναρωτιόταν πού χάθηκα. Είχε γράψει συγκεκριμένα: “πού χάθηκες εσύ Σοφάκι*; Καιρό έχουμε να σε δούμε”. Τώρα έχει σταματήσει να με ενοχλεί, αλλά ο φόβος δεν έχει φύγει. Δεν το κατήγγειλα και ούτε τώρα θα τολμούσα να το κάνω.

»Η αλήθεια είναι πως τον τελευταίο καιρό το έχω σκεφτεί, αλλά φοβάμαι πολύ τη δικαστική διαδικασία στην Ελλάδα. Δυστυχώς οι πιο άσχημες ερωτήσεις απευθύνονται στα θύματα, όπως π.χ. “τι φορούσες;”, “το ήθελες;”, “γνωρίζεις τι σημαίνει βιασμός;”. Αυτές είναι οι ερωτήσεις που ακούγονται στα ελληνικά δικαστήρια. Πέρα από αυτό, ζω σε μια μικρή κοινωνία και φοβάμαι πολύ το στίγμα, τη λύπηση, την αμφιβολία, ακόμα και την κακία των άλλων.

»Μετά από δύο χρόνια μίλησα στη μητέρα μου, αλλά της είπα να μην κάνει τίποτα και δεν έκανε. Ξέρω ότι εγώ της το ζήτησα, αλλά θα ήθελα να είχε πάρει τον ρόλο της ως μητέρα και να με είχε βοηθήσει, να μη μεγαλώνω με ενοχές και ντροπή. Μέχρι και σήμερα, που θέλω πλέον να το πω στον πατέρα μου, εκείνη βρίσκει τρόπους να με αποτρέπει. Πώς να μην ντρέπεσαι και να μην φοβάσαι, όταν σε μεγαλώνουν με τόσες ενοχές»;

Τότε νόμιζα πως δεν φταίει εκείνος, ότι εγώ δεν πάλεψα αρκετά δυνατά για να τον σταματήσω

Η Μαρία* βιάστηκε στην είσοδο της πολυκατοικίας όπου δούλευε προσέχοντας παιδιά, από άνδρα του ευρύτερου περιβάλλοντός της.

«Ήμασταν απλώς γνωστοί, καθώς ζούσαμε σε μικρή πόλη. Εγώ μόλις είχα χωρίσει από μια μεγάλη σχέση. Ξεκινήσαμε να μιλάμε στο Facebook φιλικά και μετά από λίγο καιρό άρχισε τα πειράγματα, χωρίς όμως εγώ να ανταποκρίνομαι. Μια μέρα μου έστειλε μήνυμα πως κάτι έχει να μου πει για τον πρώην μου και να βρεθούμε, αν θέλω να μάθω.

»Εκείνη την εποχή κρατούσα τρία παιδάκια -ήταν και η μαμά τους στο σπίτι- και του είπα πως μπορούσε να έρθει από εκεί, να κατέβω να μιλήσουμε.

»Όλα κυλούσαν φυσιολογικά, μέχρι την ώρα που μπήκαμε στην είσοδο της πολυκατοικίας. Ξαφνικά, άρχισε να με ακουμπάει και να προσπαθεί με τη βία να με φιλήσει. Θυμάμαι μέχρι σήμερα την αηδία που ένιωσα. Του είπα πως δεν είμαι ακόμα έτοιμη για κάτι καινούργιο και θυμάμαι να γελάει και να μου λέει πως κανείς δεν θα το μάθει. Ήρθε και κόλλησε πίσω μου, είπα “όχι” πολλές φορές, δεν φώναξα, δεν έσπρωξα, πονούσε η ψυχή μου.

»Τότε νόμιζα πως δεν έφταιγε εκείνος, ότι εγώ δεν πάλεψα αρκετά δυνατά για να τον σταματήσω. Είμαι σίγουρη πως ο πόνος που ένιωθα ήταν χαραγμένος στο πρόσωπό μου. Μετά από δύο λεπτά σταμάτησε, σκούπισε το μόριό του στο φόρεμά μου, μου είπε “καληνύχτα” και έφυγε. Για πολλά χρόνια ήμουν σίγουρη πως φταίω. Όχι όμως πια. Ακόμα πονάω όταν το σκέφτομαι, ακόμα τον σιχαίνομαι όσο τίποτα άλλο στον κόσμο. Αλλά δεν φταίω εγώ.

»Μετά από τέσσερα-πέντε χρόνια κατάλαβα ακριβώς τι μου είχε συμβεί κι αυτό με βοήθεια ψυχιάτρου. Δεν ήμουν όμως έτοιμη να μιλήσω. Τον τελευταίο χρόνο, παίρνοντας δύναμη από το #MeToo κατάφερα να το μοιραστώ με φίλους και τον σύντροφό μου. Δυστυχώς, είναι τόσο μικρή η πόλη μου κι αυτός πολύ γνωστός και αγαπητός, που κάθε μου σκέψη για καταγγελία πέφτει στο κενό. Δεν μπορώ καν να φανταστώ πόσο δύσκολη και ψυχοφθόρα διαδικασία θα είναι. Δεν νομίζω πως θα την αντέξω.

»Το μόνο σίγουρο είναι πως έχω ενημερώσει όσους πιο πολλούς γνωστούς μου γίνεται και θα συνεχίσω να το κάνω. Βέβαια, το ποσοστό ανθρώπων που είναι υποστηρικτικοί και δεν ψάχνουν να βρουν το σφάλμα μου είναι απελπιστικά μικρό, αλλά δεν χάνω την ελπίδα μου. Θα προσπαθώ κάθε μέρα».

Η δικαιολογία του ήταν πως το είχε ανάγκη και μου είπε «θα το ξεπεράσεις κάποια στιγμή»

Η Χριστίνα* βιάστηκε από τον πρώην σύντροφό της και για αρκετό καιρό αμφισβητούσε κι η ίδια αυτό που έζησε.

«Συνέβη πριν δύο χρόνια, όταν ήμουν 16 ετών και ήμουν σε σχέση με τον άνθρωπο αυτό. Θυμάμαι πως του είχα εξηγήσει πολλές φορές ότι δεν ήθελα να υπάρξει σεξουαλική επαφή εκείνη τη στιγμή αλλά εκείνος συνέχισε, ενώ του ζητούσα να σταματήσει. Με βίασε.

»Δυστυχώς, οι παραβιαστικές συμπεριφορές μέσα στο ζευγάρι, ειδικά στην Ελλάδα, είναι ένα θέμα που δεν συζητιέται συχνά. Αυτό με είχε κάνει να νομίζω πως οι βιασμοί σε σχέσεις είναι κάτι τρομερά απίθανο να συμβεί. Ήμουν σε άρνηση και ταυτόχρονα προσπαθούσα να καταλάβω τι συνέβη πραγματικά. Σκεφτόμουν μήπως υπερβάλλω.

»Μου πήρε καιρό να αντιληφθώ τι έγινε πραγματικά. Μέχρι να συζητήσω με κοπέλες που είχαν παρόμοια βιώματα νόμιζα πως ήμουν υπερβολική και ότι ο πρώην σύντροφός μου δεν θα έκανε ποτέ κάτι τέτοιο.

»Σιγά-σιγά άρχισα να αντιλαμβάνομαι την σοβαρότητα αυτού που έζησα και ξεκίνησα να μιλάω για αυτό. Ωστόσο, υπήρχε δυσπιστία από κοντινά μου άτομα. Υπήρχε το μοτίβο “εντάξει, πήγες σπίτι του συναινετικά, γιατί λες ότι σε βίασε;” ή “μα καλά, γιατί δεν έφυγες, γιατί δεν τον χτύπησες”; Όλα αυτά το έκαναν πάρα πολύ δύσκολο για μένα το να συζητάω αυτό το θέμα.

»Αργότερα, μίλησα με τον πρώην σύντροφό μου και παραδέχτηκε τι έκανε. Η δικαιολογία του ήταν πως το είχε ανάγκη και μου είπε “θα το ξεπεράσεις κάποια στιγμή”.

»Το να κάνω καταγγελία ήταν και είναι κάτι πολύ δύσκολο. Δεν έχω καμία οικονομική ή ψυχολογική υποστήριξη από το οικογενειακό μου περιβάλλον. Οι γονείς του είναι δικηγόροι και ξέρω ότι θα κινηθούν νομικά εναντίον μου, αν τολμήσω να κάνω ο,τιδήποτε.

»Οι βιαστές δεν βρίσκονται μόνο σε σκοτεινά στενά, περιμένοντας να επιτεθούν σε ανυποψίαστες κοπέλες. Βιασμός μπορεί να υπάρξει και σε σχέση. Ο βιαστής μπορεί να είναι ένας φίλος ή συγγενής. Η αδιαφορία και η δυσπιστία πληγώνει τα θύματα και δυστυχώς κάνει τους περισσότερους να μην μιλήσουν ποτέ».

* Τα ονόματα έχουν αλλαχθεί για λόγους προστασίας της ανωνυμίας.

*Η διεύθυνση email της σελίδας Γιατί Δεν Έκανα Καταγγελία είναι whyididntreportgr@gmail.com

 Για τα καλύτερα θέματα του VICE Greece, γραφτείτε στο εβδομαδιαίο Newsletter μας.

Περισσότερα από το VICE

Η «Εθνική» Προσφύγων στις Πολεμικές Τέχνες Προπονείται στο Πεδίο του Άρεως

Ένας Χρόνος Χωρίς Σεξ, Έρωτα ή Γνωριμίες

Η Marseaux θα Ήθελε να Δει Περισσότερους Συνομήλικούς της να Ψηφίζουν

Ακολουθήστε το VICE σε Facebook, Instagram και Twitter.